Bijen in de winter: alles over bijen tijdens de koude maanden van het jaar

De winter is een uitdagende periode voor de natuur en dat geldt zeker ook voor bijen. Omdat je ze in de winter niet ziet vliegen, vragen veel mensen zich af: wat doen bijen in de winter?

Het korte antwoord: in de winter werken bijen hard om als hele kolonie te overleven. Bijen gaan niet in winterslaap, maar hebben hun eigen slimme manier om de kou te trotseren. In deze gids ontdek je alles over hoe honingbijen overwinteren, waar ze zich schuilhouden en wat jij kunt doen om deze onmisbare insecten te helpen.

Wat doen bijen in de winter?

Zodra het najaar aanbreekt en het kouder wordt, veranderen bijen hun gedrag. Het verzamelen van nectar en stuifmeel stopt, omdat de bloemen niet meer bloeien. In plaats daarvan richten ze zich op het voorbereiden van de winter. Ze bouwen hun nest verder uit, slaan honing op en trekken zich terug in hun bijenkast of nest.

De wintermaanden brengen ze door in een wintertros. Dit is een compacte groep waarbij de buitenste laag bijen als isolatie fungeert, terwijl de binnenste bijen met hun vleugels trillen om warmte op te wekken. De wintertros beweegt langzaam door de kast, zodat ze steeds toegang hebben tot hun voedselvoorraden.

Houden bijen een winterslaap?

Een veelgestelde vraag is of bijen een winterslaap houden. Het antwoord is nee. In tegenstelling tot andere dieren blijven bijen actief, maar hun levensstijl verandert drastisch. De koninginnen, die normaal gesproken het hele jaar door eitjes leggen, stoppen tijdelijk met dit proces. Dit voorkomt het ontstaan van onnodige monden die de druk op de voedselvoorraad verder verhogen.

De meeste bijen, zoals de werksters, nemen een stapje terug in hun normale werkzaamheden. Ze richten zich volledig op het beschermen van de koningin en het hele volk, zodat ze samen de winter doorkomen.

Wat eten bijen in de winter?

Bijen zijn volledig afhankelijk van hun eigen honing tijdens de koude maanden. Ze hebben maandenlang gewerkt om voldoende voedsel te verzamelen en op te slaan in de raten van hun nest. Deze honing is hun belangrijkste energiebron en zorgt ervoor dat ze de winter kunnen overleven.

Als de honingvoorraad opraakt, kunnen imkers hun bijenvolken helpen door extra suikerdeeg of suikerwater te geven. Zo wordt voorkomen dat het bijenvolk verhongert. In deze periode eten de bijen niets anders. Jonge bijen en larven worden niet gevoed omdat de koningin geen nieuwe eitjes legt.

Waar zijn bijen in de winter?

Bijen in de winter blijven in hun nest of bijenkast, waar ze beschut zijn tegen de kou. Wilde bijensoorten, zoals solitaire bijen, gebruiken holtes in bomen of de grond om zich te verschuilen. Sommige bijen graven zelf gangen in de aarde, terwijl andere een plekje zoeken in een verlaten nest.

Hommels hebben een andere aanpak. Aan het einde van het najaar sterft het grootste deel van de kolonie, behalve de koninginnen. Zij overwinteren op een veilige plek, zoals onder een hoop bladeren of in een beschutte holte. In het voorjaar stichten ze een nieuw volk.

Hoe overwinteren honingbijen?

Honingbijen hebben een unieke strategie om te overleven. De wintertros, waarin duizenden bijen dicht tegen elkaar aankruipen, is hun belangrijkste verdedigingsmiddel tegen de kou. De buitenste laag bijen biedt bescherming tegen indringende kou, terwijl de bijen in het midden warmte genereren. Door continu van plaats te wisselen, blijven alle bijen warm genoeg om te overleven.

Bijen eten honing om de winter door te komen. Tijdens het overwinteren gebruiken ze dus hun opgeslagen honing als brandstof. Dit proces vraagt om een perfecte samenwerking binnen het hele volk, omdat zelfs een kleine fout desastreuze gevolgen kan hebben. Dat maakt bijen fascinerend om te bestuderen.

Bijennesten in de winter

Het bijennest is meer dan alleen een plek waar bijen leven. Het biedt bescherming tegen roofdieren, vocht en kou. Honingbijen versterken hun nest met een stof genaamd propolis. Hiermee dichten ze kieren af om hun nest winddicht te maken en te beschermen tegen indringers, zoals muizen of andere ongewenste gasten.

De meeste wilde bijen brengen de winter door als larve of pop, maar in Nederland zijn er ook soorten die als volwassen insect overwinteren. Vaak is het nest een natuurlijke schuilplaats, zoals in een holle boom. Solitaire bijen bouwen hun nesten in kleine holtes of in de grond, waar ze veilig hun winter doorbrengen. Hier kunnen ze zich maanden ophouden, ondanks de kou.

Wat kun jij doen om bijen te helpen in de winter?

Wil je bijen helpen tijdens de winter? Hier zijn enkele tips:

1. Laat je tuin wat rommeliger: Door uitgebloeide planten en bladeren te laten liggen, bied je een schuilplaats voor wilde bijensoorten.
2. Plaats een bijenhotel: Dit biedt een veilige plek voor solitaire bijen om te overwinteren.
3. Vermijd pesticiden: Chemische bestrijdingsmiddelen zijn schadelijk, zelfs in de winter.
4. Controleer je bijenkasten: Als je een imker bent, zorg er dan voor dat je bijen voldoende voedsel hebben. Geef ze extra hulp met suikerwater als dat nodig is.

Met deze eenvoudige stappen kun je ervoor zorgen dat bijen de wintermaanden goed doorstaan.

Bijen in huis tijdens de winter: wat te doen?

Soms belanden bijen per ongeluk in huis. Als je een verzwakte bij vindt, kun je haar helpen door een druppeltje suikerwater of honing aan te bieden. Zet haar daarna buiten op een beschutte plek, zodat ze verder kan herstellen.

Vind je een nest in huis? Dit komt zelden voor, maar als het gebeurt, is het belangrijk om contact op te nemen met een ervaren imker. Zij kunnen het nest veilig verwijderen zonder de bijen te beschadigen.

Via onze blog kan je ook de verschillende soorten bijen vinden. Dit helpt je te herkennen met welke bij je te maken hebt.

Gaan bijen dood in de winter?

Helaas sterven er elke winter bijen. Darren, de mannetjesbijen, worden in de herfst uit het nest gezet en overleven de winter niet. Voor wilde bijen, zoals hommels, sterft vaak het grootste deel van de kolonie. Alleen de koninginnen blijven in leven om het voorjaar af te wachten.

Zelfs binnen een bijenvolk is de sterfte in de winter niet ongebruikelijk. Als er onvoldoende voedsel is of als de temperatuur te laag wordt, kan een volk volledig uitsterven. Het succes van de overwintering hangt grotendeels af van de voorbereidingen die in de herfst zijn getroffen.

Het belang van bijen in de winter

Bijen spelen een cruciale rol in ons ecosysteem, zelfs in de winter. Hun vermogen om de kou te trotseren zorgt ervoor dat ze in het voorjaar weer klaarstaan om bloemen te bestuiven. Zonder deze kleine beestjes zouden veel planten en gewassen niet kunnen groeien.

Door kleine stappen te zetten, zoals het plaatsen van een bijenhotel of het vermijden van pesticiden, kun jij bijdragen aan hun overleving. Het begint allemaal in de winter, wanneer bijen zich klaarmaken voor een nieuw seizoen.

Conclusie

Het gedrag van bijen in de winter is een prachtig voorbeeld van samenwerking en doorzettingsvermogen. Van de slimme opbouw van hun wintertros tot het gebruik van hun eigen honing, alles draait om de winter overleven. Of het nu gaat om honingbijen in een bijenkast of solitaire bijensoorten in de grond, elke soort heeft haar eigen strategie.

Met jouw hulp kunnen bijenvolken de wintermaanden goed doorstaan, zodat ze in de lente weer volop kunnen vliegen en bestuiven. Zorg dus voor een bijvriendelijke omgeving en bewonder deze ijverige volwassen insecten in actie, ook als je ze even niet ziet.

Hoe kunnen we bijen beschermen?

Het beschermen van bijenpopulaties begint in je eigen tuin. Zorg voor een grote variatie aan bloemen en plantsoorten die gedurende het hele jaar bloeien. Overweeg het plaatsen van een bijenhotel of insectenhotel om solitaire bijen te helpen. Vermijd het gebruik van chemische middelen en kies voor natuurlijke alternatieven.

Daarnaast is het belangrijk om bewustzijn te creëren over het belang van bijen en hun bijdrage aan de bestuiving van planten. Door samen te werken, kunnen we ervoor zorgen dat alle soorten bijen in Nederland blijven bestaan.