Zo herken je een hommelnest in je tuin

Hommels en bijen zijn onmisbaar in onze natuur. In Nederland leven 29 verschillende hommelsoorten. Ze zijn ontzettend belangrijk voor het bestuiven van allerlei gewassen en spelen een cruciale rol bij de vorming van zaden en vruchten. Hommels zijn belangrijke bestuivers van planten en fruitbomen. Als je hommels in je tuin ziet, is dat een goed teken. Dat betekent dat er genoeg voedsel en beschutting te vinden is om te leven. En zo help je de natuur en de lokale biodiversiteit een handje. Misschien heb je zelfs wel een hommelnest in je tuin. Hoe herken je zo’n hommelnest en wat moet je dan doen? Dat leggen we je graag uit.

Een hommelnest herkennen

Een honingbijenkolonie is vaak makkelijk te spotten en ook een wespennest valt op als deze flink groot is. Maar hoe ziet een hommelnest er eigenlijk uit? En hoe weet je of je een hommelnest in de tuin hebt? Daar zijn een aantal duidelijke signalen voor. Een hommelnest is te herkennen aan de rommelige, bolvormige waspotten binnenin en de constante stroom van hommels die in en uit een opening vliegen. Deze waspotten worden gebruikt om nectar, stuifmeel en larven op te slaan.

In- en uitvliegende hommels

Het meest herkenbare signaal dat je een hommelnest in de tuin hebt, is het in- en uitvliegen van hommels op een bepaalde plek. Hommels zullen regelmatig hun nest verlaten en er is dus aardig wat bedrijvigheid rondom een nest. Vooral overdag zul je op een bepaalde plek of bij een bepaalde route extra veel activiteit zien.

Opening in de grond of een holte

Wist je dat 70% van alle bijensoorten onder de grond leeft? In tegenstelling tot wespen of de andere 30% soorten bijen gebruiken hommels vaak bestaande holen van andere dieren om hun nest te maken. Of ze gebruiken een holte om in te nestelen. De meeste hommelnesten worden vanaf eind maart gebouwd. Als er een kleine opening is waar je veel activiteit van hommels ziet, kan daar een nest zijn. Om hommels te helpen, kan men een nestkast in de tuin plaatsen, bij voorkeur met oud nestmateriaal. Je kunt de hommels ook helpen door zelf een nestgelegenheid te maken, zoals door een bloempot omgekeerd neer te zetten.

Zoemend geluid

Hommels zijn geen luidruchtige dieren, maar ze maken wel een zacht zoemend geluid. Je kunt je voorstellen dat meerdere hommels in een nest best een flink geluid kunnen maken. En dit kun je horen als je in de buurt bent.

Drukte tijdens piekuren

Hommels zijn de hele dag door actief, maar vooral in de ochtend en in de namiddag zijn ze heel bedrijvig. Als er op deze tijden veel hommels vliegen, kan het zijn dat er een hommelnest in de buurt is.

Gedrag bij de ingang

Hommels zullen hun nesten goed beschermen. Bij de ingang van het nest zie je vaak hommels rondvliegen die de omgeving in de gaten houden. Ze bewaken het nest en houden de in- en uitvliegende hommels in het gareel. Hommels zijn beschermde dieren in Nederland.

Waar vind je hommelnesten?

Zoals we al even aanhaalden kunnen hommels op allerlei plekken hun nest maken. Ze hebben een voorkeur voor goed beschutte plekken die warmte bieden. Dat kan in de grond zijn, bijvoorbeeld in een verlaten muizenhol, een mollengang of een andere ondergrondse holte. Maar ze maken ook graag nesten in composthopen, holtes in de fundering of de muur en zelfs leegstaande vogelnestkastjes. Een hommelnest kan ook in spouwmuren nestelen, vooral als deze geïsoleerd zijn. De koningin zoekt altijd een nestplek waar al isolatiemateriaal beschikbaar is. Hommels vestigen zich graag in spouwmuren, maar brengen geen schade aan de constructie. Hommels kiezen echter nooit twee keer dezelfde plek voor een nest.

Soorten hommels en wilde bijen

Er zijn 360 verschillende soorten wilde bijen in Nederland en hiervan zijn er 29 hommelsoorten. Het kan best lastig zijn om de verschillende hommelsoorten van elkaar te onderscheiden, maar er is onderling wel verschil. Zo heeft de aardhommel een gele band op zijn borst en achterlijf en een witte punt aan het achterlijf. De akkerhommel heeft daarentegen oranje haren op de borst en een oranje achterlijfspunt. De steenhommel is dan weer helemaal zwart met een rood achterlijfje. Er is veel te leren over wilde bijen en hommelsoorten om ze zo van elkaar te onderscheiden.

In het vroege voorjaar, van februari tot april, zul je vooral de koningin zien vliegen. De hommelkoningin zoekt in het voorjaar naar een geschikte plek om haar kolonie te stichten. De hommelkoningin verzamelt stuifmeel in een potje van was dat ze maakt met klieren in haar achterlijf. De koningin verzorgt de eerste larven met stuifmeel en nectar. Wanneer de eitjes uitkomen, krijgt het nest nieuwe koninginnen en mannetjes, ook wel darren genoemd. De hommelkoningin verlaat meestal haar overwinteringsplek in februari of maart. De eerste werksters worden pas rond mei geboren. Deze hommels zijn een stuk kleiner en zullen geen eitjes leggen. De werksters zijn verantwoordelijk voor het uitbouwen van het nest en het onderhoud. Koninginnen gaan in het najaar op zoek naar een geschikte overwinteringsplek nadat ze gepaard hebben.

Hoelang gaat een hommelnest mee?

Een hommelnest gaat slechts één seizoen mee. De koningin stopt met het leggen van eieren wanneer de eindfase van de cyclus begint. In het najaar sterven de meeste hommels van het volk uit en zal het nest in onbruik raken. De oude koningin, de mannen en de werksters sterven in de nazomer, alleen de jonge koningin overleeft. Hommels hebben een complexe sociale structuur met een koningin en werksters. De nieuwe koninginnen zullen op een andere plek overwinteren en het jaar daarop zullen deze jonge koninginnen een nieuw nest op een andere plek aanleggen. Dan begint de cyclus van het opzetten van het kleine hommelvolkje weer opnieuw met de werksters, eitjes en darren. Een hommelvolk kan uitgroeien van tientallen tot honderden individuen in de zomer.

Wat kun je doen als je een hommelnest in de tuin vindt?

Het zal misschien even schrikken zijn als je een hommelnest in de tuin of bij je huis vindt. Hommels zijn vooral op zoek naar voedsel en vliegen dus af en aan naar bloemen en planten in de tuin. Maar wees gerust: hommels steken bijna nooit. Het zijn vliegende teddyberen, kijk eens wat een mooie zachte vacht ze hebben! Bijen en hommels zijn vriendelijke beestjes die alleen steken als ze direct bedreigd worden. De kans dat hommels steken is dus erg klein. En hommels zullen ook niet snel zorgen voor onaangename geuren of voor overlast zorgen. Hommels nemen geen zoetigheid of vlees mee, maar zijn uitsluitend geïnteresseerd in bloemen. Hommels brengen ook geen schade toe aan de muren of de constructie van je woning.

Wat je niet moet doen

• Verstoor het nest niet. Ga het nest niet uitgraven en ook de opening laat je liever met rust. Doe je dit wel, dan kan het de hommels en bijen defensief maken. Ze steken pas wanneer ze zich in het nauw gedreven voelen.
• Gebruik geen gif! Hommels en bijen zijn zeldzame beestjes die goed zijn voor de biodiversiteit. Als je gif gebruikt, kun je het hele nest uitroeien, met alle gevolgen van dien. Daarnaast heeft het gif ook negatieve gevolgen voor de bloemen en planten in je tuin en andere insecten.
• Sluit het nest niet af. Het is misschien verleidelijk om het hol dicht te maken, maar zo sluit je de hommels in en sterven ze. Ook neemt hierdoor de kans toe dat ze elders in de buurt een nieuw nest maken.

Wat je wél moet doen

• Houd afstand van hommels en bijen en hun nest. Dan laten ze mensen ook met rust.
• Laat het nest gewoon zitten. Als het geen overlast geeft, is het beter voor de natuur om de bijen en hommels hun gang te laten gaan. In het najaar wordt het nest toch leeg.
• Zorg voor veel biodiversiteit in jouw tuin! Plant in het najaar biologische bloembollen, dat is voor de hommelkoninginnen de allereerste voeding als ze in het vroege voorjaar wakker worden. We hebben een speciaal bloembollenpakket samengesteld met voorjaarsbloeiers, die is hier te bestellen! Hommels houden vooral van planten met witte, lila, paarse of blauwe bloemen. Planten zoals vingerhoedskruid, salie, wilde marjolein, en dovenetel zijn ook zeer geschikt om hommels aan te trekken.
• Leer meer over de hommels en bijen in je tuin. Ontdek welke soorten wilde bijen, hommels en andere bijen je in jouw omgeving hebt en welke bloemen ze fijn vinden. Misschien ontdek je wel een aardhommel of een honingbij. En wie weet kun jij de koningin wel spotten!